Bismillahirrahmanirrahim
Sokaktaki vatandaşın bahar bayramı olarak bildiği, fakat birilerinin, birilerine meydan okumak için fırsat kolladığı nevruz'un ne olup, ne olmadığını ve islam'a göre nevruz'un hükmünü bu makalemizde incelemeye çalışacağız.
Özellikle orta asyadan balkanlara kadar türk boyları arasında yeni gün-yeni yıl olarak bilinen ansiklopedilerdede hıdırellez olarak geçen ve insanoğlunun bayram olarak kutladığı en eski günlerden biri olan nevruz, geceyle gündüzün eşit olduğu, rûmi 9, mîlâdi 21 mart gününe tevâfuk eden zaman dilimine verilen isimdir.
TÜRKLER AÇISINDAN NEVRUZ
Dini değil, gelenek olan nevruz'un, göktürkler tarafından takrîben 4980 yıl evvel ergenekondan kurtuluş günü olarak kutlandığını okuyoruz.
Ziyafet boyutunun ağır bastığı nevruz, türklerin konduğu ve göçtüğü her karış toprakta farklı kutlamalarla değişiklik arzeden bir görenektir.
Kutlamaların bir hafta öncesinden başladığı türkmenistanda, ne kadar çok yiyecek hazırlanırsa, senenin o derece bolluk içerisinde geçeceğine inanılan nevruz, yine türkmenlere göre, kurulan salıncaklara binenlerin günahlarının döküldüğününe (!) inanılan bir gündür.
Kazakistanda ise nevruz, ulus günü olarak kutlanır. Kazaklara göre yeryüzüne iyiliğin geldiği gün olan nevruz, özbekistanda da bir hafta öncesinden kutlanmaya başlanır ve evler, bahçeler temizlenip, su yolu kenarlarına fidanlar dikilip, yakılan ateşin üzerinden atlayarak günahlardan arınıldığına (!) inanılır.
Kırgızistanda ise açık renkli elbiselerin giyildiği nevruz, bahara giriş bayramı olarak kutlanır.
Sovyetler birliğinin hakim olduğu türk cumhuriyetlerinden hiç biri nevruz'u kutlamaktan geri kalmamıştır.
İRANLILAR AÇISINDAN NEVRUZ
Nevruz iki kelimeden mürekkeb olan farsça bir kelimedir. Canlanmanın sembolü olarak, sarı, kırmızı ve yeşil renklerin kullanıldığı nevruz, zerdüştlükde, cemşid şah ve sâsâni döneminde yerin ve göklerin o gün yaratıldığına inanılan bir gündür.
21 martta güneşin koç burcuna girmesi eski türklerde ve iranlılarda özel bir gün sayılmış ve çeşitli kutlamalar yapılmıştır.
Eski iran'ın ateşperest inancından kaynaklanan nevruz, iranda şîa'nın hakimiyetiyle dini bir kimlik kazanmıştır. Zira bazı iranlılara göre o gün, hz. Ali'nin (ra) doğumundan vefatına kadar onunla irtibatlandırıldığı bir gündür.
Bazılarına görede o gün hz. Hüseyin'in (ra) doğduğu ve hz. Ali (ra) ile hz. Fatıma'nın (ra) evlendiği gündür. Safevîler'in nevruzu yeniden inşa ettiği aşikardır.
Yenice ve yeni gün anlamına gelen nevruz, aslında dini bir gün değil, bilakis bir takvim günüdür. Tabiat'ın kıştan çıkarak bolluk ve berekete kavuşmasını simgeler.