KAMU MENFAATİNİN YOK EDİLMESİ – 1
“Onlar artık mermi ve kement kullanmıyor. Dünya Bankası ve IMF’yi kullanıyorlar.”
Jesse Jackson
(Afrika Devlet Başkanları 11. Toplantı Sunumu, Gabon, 27 Mayıs 1993)
“Sizinki gibi şirketleri cezbetmek için… dağları düzledik, ormanları kestik, bataklıkları doldurduk, nehir yataklarını değiştirdik… hepsi sizin ve şirketlerinizin burada iş yapmasını kolaylaştırmak için.”
(Filipinler Hükümeti’nin Fortune Dergisi’nde Çıkan Reklamı, 1975)
BM Delegeleri, kamu görevlileridir ve tartışmalar kamuoyuna açıktır ve çoğu zaman hararetlidir. Ancak Genel Kurul’un gerçek bir gücü yoktur. Harekete geçmek için gerçek güç, her bir büyük devletin veto hakkının bulunduğu Güvenlik Kurulu’ndadır. Yönetim yapısına bakılarak, BM’nin öncelikli olarak bir tartışma forumu işlevi görmek üzere oluşturulduğu sonucu yanlış değildir. Bunun aksine, diğer üç çok taraflı kurum – Dünya Bankası, IMF ve Dünya Ticaret Örgütü – kamuoyunun gözlerinin dışında daha az gürültü çıkararak çalışmaktadır. Bu üç kurum yaygın olarak, 42 milletin temsilcisinin II. Dünya Savaşı ertesindeki kurumsal çerçeveyi belirleyerek bir antlaşma tesis etmek üzere 1-22 Temmuz 1944’te New Hampshire’daki Bretton Woods’ta bir araya geldiği toplantıya atıfla “Bretton Woods Kurumları” olarak bilinmektedirler.
Bretton Woods sistemi olarak bilinen bu yapının kamuya açıklanan amacı, güya milletlerin silaha başvurmasını önlemek üzere dünyayı ekonomik refah ve karşılıklı bağımlılık ağı içinde birleştirmektir. Ancak bunun mimarlarının asıl ve diğer amacı ABD liderliği altında birleşmiş, ABD’nin dünya pazarları ve hammaddelerine sorunsuz erişim sağlayacak olan açık bir dünya ekonomisi oluşturmaktı. Resmi olarak BM’nin “ihtisas kurumları” olarak gösterilmelerine karşılık Bretton Woods Kurumları BM’den bağımsız olarak işlemektedir. Bu kurumların yönetim ve idari süreçleri, gizli kamuoyu gözetimi ve demokratik tartışmalardan dikkatlice korunmuştur. Gerçekte, Dünya Bankası’nın işleyiş süreçleri o kadar gizlidir ki onun ülke planları, stratejileri ve önceliklerine ilişkin çok önemli belgelerinden birçoğu direktörlerin dahi erişimine açık değildir. Dünya Bankası ve IMF’de büyük ulusal güçlerin hem bazı kararlar üzerinde veto yetkisi vardır hem de sermayesindeki payları oranında kendilerine gündemi belirleme ve kontrol etme imkanı sağlayan oy hakları bulunmaktadır.
Bu ve bundan sonraki haftalarda başlığımızla ilgili olarak, düşük gelirli ülkelerin küresel sisteme bağımlılığını derinleştirmek ve ekonomilerini şirketlerin sömürgeleştirmesine açmalarını sağlamak amacıyla, Dünya Bankası ve IMF’nin kendi rollerini oynarken uyum içinde nasıl çalıştıklarını ele alacağız. Dünya Ticaret Örgütü’nün, dünyanın en büyük şirketlerinin güçlerini sağlamlaştırmak ve kendilerini kamusal sorumluluğun ötesine koymak amacıyla nasıl kullanıldığına bir göz atacağız.
NOT: HAFTAYA – KAMU MENFAATİNİN YOK EDİLMESİ - 2