“Mücellid Mehmed Rif’at Efendi’nin Celî Sülüs Ehl-i Beyt Eseri”
Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmayan Hattat Mücellid Mehmed Rif’at Efendi, Seyyid Mehmed Hulûsî Efendi’den hüsn-i hat meşk etmiş değerli bir hattattır. Cild sanatındaki mahâreti ve ustalığı ile de meşhur olmuş ve bu şöhreti kendisine unvan olarak kalmıştır. Ayrıca tezhib sanatı ile de ustalık derecesinde meşgul olan Mücellid Mehmed Rif’at Efendi, Aksaray’da Pertevniyâl Vâlide Sultan Cami’nin pencere üstlerine kuşak hâlinde muhârrer Tebâreke Sûresi ile celî sülüsteki kudretini ispât etmiştir.
Galata’daki Bâyezid Cami’nin ta’mir târihi ile cami’in altındaki Şekerpâre Kadın Çeşmesi’nin kitâbesini de ta’likle kaleme almış olan Mücellid Mehmed Rif‘at Efendi, Sultan Abdülmecîd tarafından müceddeden yaptırılan Azîz Mahmud Hüdâ’î Tekkesi tevhîdhânesinin kitâbesini de yazmıştır. Ancak son derece başarılı olduğu hatt-ı ta’likteki üstâdı hakkında bir bilgiye ulaşılamamıştır.
Ömrü boyunca Üsküdar’da ikamet edip H. 1297/M. 1879 senesinde vefât etmiş olduğu bilinen Mücellid Mehmed Rif‘at Efendi’nin, sülüs ve ta’lik celîlerinde son derece mâhir bir hattat ve san‘at çevrelerince ma’rûf bir zât olmasına rağmen, terceme-i hâlinin herhangi bir kaynakta mukayyed olmaması şâyân-ı te’essüfdür.
Mücellid Mehmed Rif’at Efendi’nin Antalya Etnoğrafya Müzesi’nde bulunan eseri beş satır hâlinde celî sülüs ile yazılmıştır. İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesi’nden gönderilmiş ve 20 Nisan 1972 tarihinde Müze Envanter Defteri’ne 32.21.72 no ile kayıtlı olan eser 64x76 cm ebatlarındadır. Eser “Mücellid Mehmed Rif’at” ketebeli ve 1282/1865 tarihlidir. Ayrıca eser, sol alt köşede bulunan “amelü Süleyman” yazısıyla, sanatında mâhir katı’ ustası Süleyman Efendi tarafından çok başarılı bir şekilde kat’edilmiştir.
Mücellid Mehmed Rif’at Efendi’nin hat sanatındaki yüksek seviyesini ve kudretini ortaya koyan eser, Gavsü’l-a’zam Seyyid Abdülkâdir Geylâni Hazretleri’nin (ö.1166) meşhûr sözlerinden biri olan ve hattatlar tarafından çeşitli hüsn-i hat tarzlarında yazılagelen beyit ile başlamaktadır. Hattatlar tarafından çeşitli tarzlarda yazılan beyite, Mücellid Mehmed Rif’at Efendi tarafından üç satır daha ilâve edilmiştir. İlâve edilen satırların hattata mı, yahut başka birisine mi âit olduğu konusunda yaptığımız araştırmalarda bir bilgiye ulaşılamamıştır. Eser şöyledir:
BEYİTİN TÜRKÇE OKUNUŞU:
Lî hamsetün utfî bihâ harre'l-vebâi'l-hâtıme
El-Mustafâ ve'l-Murtezâ ve'bnâhümâ ve'l-Fâtıma
Tehasssantü bi-Bismillâhi ve tevesseltü bi-Rasûlihi’l-kerîm
Şâziratün nâsıratün erîşâ bedîşâ emrun ve agrafît
Rıdvânullâhi Te’âlâ ‘aleyhim ecma’în
BEYİTİN TÜRKÇE MÂNÂSI:
“Vebâ ateşi gibi içeriden beni saran, yok etmek üzere gözlerimin içine kadar her yeri yakan cehennem ateşini şu beş şeyle söndürürüm. Hz. Mustafa (s.a.v.), Aliyyü’l-Murtazâ, evlatları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin Efendilerimiz ve Hz. Fâtımâ annemiz (r.anhüm). Allah’ın ismine sığındım ve şerefli rasûlünü vesîle edindim, parlak, gâlip, …………., Allahu Te’âlâ hepsinden râzı olsun”