Kuran’da isim tamlaması halinde ‘Seylü’l-Arim’[1] şeklinde geçtiğinden Arim Barajı veya barajın bulunduğu vadinin adı olduğu anlaşılmaktadır. Tefsirlerde, Me’rib’deki bu barajı, ilk defa adı ‘Sebe’ olan Yemen hükümdarının yaptırdığı rivayet edilir. Hz. Süleyman ile aynı çağda yaşayan Sebe kraliçesi Belkıs’ın yaptırdığı da belirtilir.
Kadim Me’rib Barajı (Sedd-i Me’rib) yeni Me’rib şehrinin güneybatısında Ezene Vadisi üzerinde olup, Kuzey ve Güney Balak dağları arası, taş ve zift ile kapatılarak yapılmıştı. Yağmur sularından meydana gelen barajdan sulama için gereği kadar kanallar açılıp, Ezene Vadisi üzerinde kurulan Kadim Me’rib cennet haline getirilmişti.
Öte yandan söz konusu barajı, Yemen kabilelerinin babası olan Himyer’in yaptırdığı ileri sürüldüğü gibi, Lokman b. Ad’ın da, bir fersaha bir fersah (4444 m2) alanında olan barajın taşlarını, kalay ve demirle perçinlemek suretiyle yaptığı kaydedilmiştir.[2] Bu rivayetlerin hepsinin dikkate alınmasında bir çelişki yoktur. Önce Sebe’nin başlamış olması, sonra Himyer’in, sonra Lokman’ın ve Zulkarneyn’nin, daha sonra da Belkıs’ın peş peşe çeşitli inşaat ve tamirlerde bulunmuş olmaları pekâlâ düşünülebilir.[3]
Kuran’da Sebe Suresi’nde adı geçen Arim Seli’nin, Yemen’in Me’rib kenti yakınlarındaki, Sebe Seddi veya Me’rib Seddi olduğu açıktır. Yeni Me’rib şehrinden güneye doğru gidilince yolun solundaki eski Me’rib şehri kalıntıları ve ondan sonra, sağ tarafta ana yola 8 km uzaklıkta Kadim Me’rib Barajı yer almaktadır.
Barajın her iki tarafının kalıntıları mevcut olup bu barajdan takriben 3 veya 4 km yukarıda yeni baraj yapılmıştır. Eski barajın kalıntılarına bakıldığında, yeni barajdan daha modern ve büyük olduğu dikkatten kaçmaz.
[1] Sebe, 34, 16.
2 Alusi, Tefsir, 126.
3 Yazır, 1990 “Hak Dini Kur’an Dili”, IV, 360, Azim Yayınları, İstanbul.