Dilediğimizde (kendilerini yok eder) yerlerine benzerlerini getiririz. Ayetin son kısmı şöyle anlaşılmıştır: ‘Eğer istersek, kendilerini helak eder, aynı beden sağlığında yeniden yaratırız’. Bu manası ile ayet, öldükten sonra tekrar dirilmenin, Allah’ın kudreti dâhilinde olduğunu anlatmaktadır.
“Sizi topraktan yaratması, O’nun varlığının delillerindendir. Sonra siz, (her tarafa) yayılan insanlar oluverdiniz. Kaynaşmanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet peyda etmesi de O’nun (varlığının) delillerindendir.
Doğrusu bunda, iyi düşünen bir kavim için ibretler vardır. O’nun delillerinden biri de, gökleri ve yeri yaratması, lisanlarınızın ve renklerinizin değişik olmasıdır. Şüphesiz bunda bilenler için (alınacak) dersler vardır. Ayetlerde insanların bir erkek ve bir kadından yaratılmakla beraber farklı özelliklere sahip topluluklara ayrılmış olmaları konusuna da dikkat çekilmektedir.
“Yaratmaya başlayan, sonra onu tekrarlayan O’dur ki bu, O’nun için pek kolaydır. Göklerde ve yerde (tecelli eden) en yüce sıfat O’nundur. O, mutlak güç ve hikmet sahibidir. Allah, (o yüce varlıktır) ki sizi yaratmış, sonra rızıklandırmıştır; sonra O, hayatınızı sona erdirecek, daha sonra da sizi (tekrar) diriltecektir.
Peki, sizin (Allah’a eş tuttuğunuz) ortaklarınız içinde bunlardan birini yapabilecek var mı? Allah onların ortak koştuklarından münezzehtir ve yücedir. Sizi güçsüz yaratan, sonra güçsüzlüğün ardından kuvvet veren ve sonra kuvvetin ardından güçsüzlük ve ihtiyarlık veren, Allah’tır. O, dilediğini yaratır. O, hakkıyla bilendir, üstün kudret sahibidir.
Rabbimiz bu ayetlerde insanın yoktan var ettiğini, bunu yapmanın ise ona hiç zor gelmediğini, insanın cenin ve çocukluk döneminde nasıl zayıf ve çaresiz olduğuna, sonra gelişip gücünün zirvesine ulaştığına, daha sonra da nasıl ihtiyarlayıp tekrar güçsüz duruma düştüğüne dikkat çekerek, insanın yalnızca Allah’a kulluk etmesinin gerektiğini hatırlatmaktadır.
Gerçekten sağlıklı düşünen bir insan, göklerin ve yerlerin de içinde bulunduğu bu sonsuz kâinatı yaratan ve bu kadar uzun süredir kusursuz, mükemmel bir şekilde idare eden yaratıcı için insanı yaratmak çok daha basit bir olay olduğunu hemen anlar. “Elbette göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından daha büyük bir şeydir.
Fakat insanların çoğu bilmezler. “Şimdi sor onlara! Yaratma bakımından onlar mı daha zor, yoksa bizim yarattığımız (insanlar) mı? Şüphesiz biz kendilerini yapışkan bir çamurdan yarattık. “İnsan neden yaratıldığına bir baksın! Atılan bir sudan yaratıldı. (O su) sırt ile göğüs kafesi arasından çıkar. İşte Allah (başlangıçta bu şekilde yarattığı) insanı tekrar yaratmaya da kadirdir. Gizlenenlerin ortaya döküldüğü gün insan için ne bir güç ne de bir yardımcı vardır. “Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı bir aşılanmış yumurtadan yarattı.