Değerli okurlar bu günlerde Anonim Şirketlerin Yönetim Kurulu üyeleri ve Limited Şirketlerin müdürlerinin sorumlulukları sıkça gündeme gelmektedir.
Konu ile ilgili 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununda şirketlerin Yönetim organlarının sorumlulukları ile ilgili bilgileri sizlerle paylaşmak istedim.
ANONİM ŞİRKETLERDE SORUMLUK
Ticaret Kanunu anonim şirketi bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelekiyle mesul bulunan şirket olarak seklinde tanımladıktan sonra ortakların sorumluluğunun, taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlı olduğu hükmünü getirmiştir. Ayrıca ticari işletme ayırıcı özelliklerinin varlığına bakılmaksızın anonim şirketler kanun gereği tacir olarak kabul edilmiştir
Şahıs şirketlerinde ortaklar alacaklılara karşı bütün mal varlıkları ile yani sınırsız şekilde sorumludurlar. Buna karşılık sermaye şirketlerinin ortakları şirket alacaklılarına karşı ancak şirkete getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye payı kadar sorumlu olurlar. Buna bağlı olarak sermaye şirketi ortağı taahhüt ettiği sermayenin tamamını getirmişse kural olarak sorumluluğu ortadan kalkacaktır. Yaptığımız bu açıklamalar beraber değerlendirildiğinde, sermaye şirketi ortakları açısından adi sorumluluk, şahıs şirketleri açısından ise müteselsil sorumluluk ilkesinin geçerli olduğunu söylemek mümkündür. Müteselsil sorumluluk; ortakların her birinin ayrı ayrı borcun tamamından sorumlu olmaları demektir. Bu kapsamda anonim şirketler ile limitet şirketler sermaye şirketi olmaları nedeniyle bu şirket ortaklarının sorumluluğu adi sorumluluk olup, şirket borçlarına karşı yalnızca taahhüt ettikleri sermaye oranında bir sorumlulukları söz konusu olacaktır.
Anonim şirketlerin kanundan kaynaklanan iki tane zorunlu organı bulunmaktadır. Bunlar; şirketin karar organı olan genel kurul, şirketin yönetim, idare ve temsilinden sorumlu olan yönetim kuruludur.
Yasal ve zorunlu organlardan biri olan yönetim kurulu anonim şirketin yönetim ve temsil organıdır. Yani şirketin yasal temsilcisi yönetim kuruludur. Yönetim kurulunun bulunmaması anonim şirketin sona erme sebeplerinden birini teşkil eder. Yönetim kurulu sürekli bir organdır. Bu süreklilik anonim şirketin tüzel kişilik kazanmasından sona ermesine kadar devam eder.Yönetim kurulunun en önemli yetkisi yönetim ve temsil yetkisidir
Yönetim Kurulu Üyelerinin Yükümlülükleri
Yönetim faaliyetlerine katılma ve inceleme yükümlülüğü,
Özen borcu: TTK’na göre özen borcu altındaki yönetim kurulu üyesi şirket işlerini görürken şirketin ve ortakların menfaatlerine uygun bir şekilde hareket etmek, gerekli dikkat ve özeni göstermek zorundadırlar. Bu borcu gerektiği gibi yerine getirmeyen yönetim kurulu üyesi şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı sorumlu olur. Anonim şirket yönetim kurulu üyesinin özen borcu, bu iş için ücret alsa da almasa da vardır ve objektiftir. Yani yönetim kurulu üyeleri dikkatli ve basiretli bir yöneticinin aynı şartlar altında seçeceği hareket tarzına uygun olarak dikkat ve özen göstermek zorundadır.
Sadakat borcu
Şirketle işlem yapma yasağı: Yönetim kurulu üyelerinden biri genel kuruldan izin almadan, kendi veya başkası namına bizzat veya dolayısıyla şirkette bir işlem yapamaz. Aksi halde şirket yapılan işlemin batıl olduğu iddia edilebilir. Bunun için genel kurul kararıyla, geçersizlik iddiasında bulunması gerekli ve yeterlidir.
Rekabet Yasağı: TTK’ya göre yönetim kurulu üyelerinden biri genel kuruldan izin almadan şirketin işletme konusuna giren bir konuda ticari bir işlemi kendi veya bir başkası adına yapamaz. Bununla birlikte, yönetim kurulu üyelerinden biri kendi şirketi ile aynı neviden işletme konusuna sahip bir şirkete sorumluluk sahibi bir ortak sıfatı ile de ortak olamaz.
Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları:
Anonim şirketler yönetim kurulu üyeleri kural olarak, şirketin borçlarından dolayı bir kusurları yok ise yani, şirket ticari veya ekonomik sebeplerle zarar etmiş veya borca batık duruma düşmüşse çok genel bir yaklaşımla şirketin mal varlığı dışında ayrıca sorumlu olamayacaklardır. Ancak yönetim kurulu üyeleri kusursuzluklarını ispat edemedikleri durumda şirketin borçlarından dolayı veya zararından dolayı müteselsilen sorumlu olacaklardır. Buna göre, yönetim kurulu üyeleri şirket namına yapmış oldukları sözleşme ve işlemlerden dolayı şahsen sorumlu tutulamazlar. Ancak aşağıda sayılan hallerde, gerek şirkete ve gerekse münferit pay sahiplerine ve şirket alacaklılarına karşı müteselsilen (birlikte) sorumludurlar.
Hisse senetleri bedellerine mahsuben pay sahipleri tarafından yapılan ödemelerin doğru olmaması,
Dağıtılan ve ödenen kâr paylarının gerçek olmaması,
Yasal olarak tutulması gereken defterlerin mevcut olmaması veya bunların düzensiz bir şekilde tutulması,
Genel kuruldan çıkan kararların sebepsiz olarak yerine getirilmemesi,
Gerek Yasa’nın gerekse ana sözleşmenin kendilerine yüklediği diğer görevlerin kasten veya ihmal nedeniyle yerine getirilmemesi hallerinde de yönetim kurulu üyelerinin birlikte sorumluluğu söz konusudur,
Ticaret Kanunu yönetim kurulu üyeleri için kusurlu sorumluluğu kabul etmiştir.
Yani yönetim kurulu üyesinin sorumlu tutulabilmesi için, kusurlu bir hareketinin kendisine isnat edilebilmesi gerekir.
Kamu Borçlarından Sorumluluk:
Özel kanunlarda belirtilen takip yolları saklı kalmak üzere, kamu borçları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun(AATUHK) hükümlerine göre takip edilir. Anonim şirketlerde, yönetim kurulu üyelerinin kamu borçlarından sorumluluğunu düzenleyen TTK dışında iki önemli kanun maddesi vardır. Birincisi; 6183 sayılı AATUHK’nun mükerrer 35.
