Not: Toplumu bilgilendirmek adına önemli bir eserden iktibas yapılmıştır. (Sadık TEZİN İstanbul, Ocak 2014)
Müsâmeratü'l-Ahbâr
Siyasî tarih alanında zikredeceğimiz bir diğer eser 1320'li yıllarda Kerimüddin Mahmud Aksarayî'nin (ö. 733/1332-33) yazıp Moğol valisi Timurtaş Noyan'a sunduğu Müsâmeratü'l-Ahbâr 'dır. Bu eser Türkiye Selçuklularının siyasî ve sosyal tarihine dair kıymetli bilgiler içermekte ve az da olsa dinî-ilmî zümrelerin sultan ve devlet adamlarıyla münasebetlerinden bahsetmektedir.
Menâkibü'l-Ârifîn
Çalışmamız esnasında en çok istifade ettiğimiz eserlerden birisi de önemli kaynak olan ve Ahmed Eflâkî (ö. 761/1360) tarafından kaleme alınan, Mevlânâ başta olmak üzere babası Bahâeddin Veled, oğlu Sultan Veled ile Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî, Şems-i Tebrizî, Şeyh Selâhaddîn-i Zerkûb, Hüsâmeddin Çelebi ve Mevlânâ'nın torunları Emir Arif ve Emir Âbid gibi Mevlevî şeyhleri hakkında bilgiler ihtiva eden Menâki- bü'l-Ârifîridir.
Eser, özellikle Selçuklu devlet adamlarının ulemaya bakışı ve aralarındaki ilişkilerin seviyeleri gibi diğer kaynaklarda yer almayan konulara dair önemli bilgiler içerir. Dinî ve ilmî zümre ve çevrelerin sadece dinî hadiselere dair fikirlerini değil, toplumsal, siyasal, iktisâdî birçok olaya farklı veçheden bakıp değişik yorum zenginlikleri meydana getirdikleri de kapsamlı bir şekilde görülebilmektedir.
Risâle-i Sipehsâlâr
Bu eserin müellifi olan Feridun Sipehsâlâr'ın (ö. 712/1312) kırk yıl Mevlânâ'nın hizmetinde bulunması eseri çalışmamız için ayrıcalıklı kılmaktadır. Özellikle Bahâeddin Veled, Burhâneddin Muhakkık-ı Tirmizî ve Mevlânâ'nın sultan ve devlet adamları ile olan münasebetlerine değinmektedir.
Şeyh Evhadüddin Hamid el-Kirmânî'nin Menâkıbnâmesi
Evhâdüddîn-i Kirmânî'nin hayatı ve menkıbelerinin anlatıldığı bu eserde zaman zaman sultan ve devlet adamlarıyla dinî ve ilmî zümre ve çevrelerin ilişkilerine dair bir kısmı destansı tarza bürünmüş bilgiler yer almaktadır. Mikail Bayram, Evhâdüddîn-i Kirmânî hakkında yaptığı araştırmayı da ekleyerek bu eseri yayınlamıştır.
Nefahatü'l-Üns
Âlimlerin hayatı ve menkıbelerini anlatan bu eserden özellikle bilginlerin devlet adamları nezdindeki konumlarına dair bilgiler hususunda yararlandık
Hacı Bektâş-ı Velî Velâyetnâmesi
Hacı Bektâş-ı Velî başta olmak üzere önde gelen diğer birtakım Türkmen dervişleri hakkında bilgiler veren Hacı Bektâş-ı Velî Velâyetnâmesi çalışmamızda kullandığımız bir diğer kaynaktır. Osmanlı döneminde kaleme alınan bu eserden özellikle Hacı Bektâş-ı Velî'nin başta Cacaoğlu Nûreddin olmak üzere bazı devlet adamlarıyla münasebetleri konusunda yararlandık.
Menâkibu'l-Kudsiyye Fî Menâsıbi'l-Ünsiyye
Osmanlı döneminde Elvan Çelebi (ö. 760/1358-59'dan sonra) tarafından kaleme alınan bu menâkıbnâme müellifin Baba İlyas'ın torunlarından olması sebebiyle başta dedesi olmak üzere birçok Babaî ve Türkmen dervişi hakkında özgün bilgiler ihtiva etmektedir.
Mektubat-ı Mevlânâ
Önemli ana kaynaklardan birisi de Mevlânâ tarafından başta sultan olmak üzere devlet adamlarına gönderilen mektuplardır. Mevlânâ'nın mektuplarını, onun çevresinde kaleme alınan eserlerden ayrıcalıklı kılan doğrulan birinci ağızdan yazılması ve abartının olmamasıdır. Günümüze ulaşan yüz elli mektubun yarısından fazlası devlet adamlarına gönderilmiştir. Bu mektuplardan onun devlet adamlarına hitap şekillerini, onlardan taleplerini, münasebetlerinin derecelerini ve onun devlet adamları nezdindeki itibarını tespit ederek ortaya koymaya çalıştık.