Hafta sonları köşemi Antalya tarihine ayırıyorum. Kent bilinci ve yarınlarımız için kaynaklardan derlenen bilgileri paylaşacağım.
FETHİNİN 811. YILDÖNÜMÜNDE
ANTALYA’NIN TARİHİ (2)
Antalya ve civarı, Selçuklu Devleti’nin zayıflaması üzerine Isparta ve Teke bölgesine hâkim olan Hamîdoğulları’nın eline geçti.
Ebü’l-Fidâ’nın kaydettiğine göre, Hamid Türkmenleri’nin beyi Feleküddin Dündar Bey, gezmek için kale dışına çıkan Antalya hâkiminin esir düşmesi üzerine şehri zaptetmişti.
Dündar Bey daha sonra Antalya’yı kardeşi Yûnus Bey’e verdi ve böylece Hamîdoğulları’nın Teke kolu ortaya çıkmış oldu. Yûnus Bey’den sonra oğlu Mahmud Bey Antalya’da hüküm sürmeye başladı. Mahmud Bey, 1324’te İlhanlılar’ın Anadolu valisi Demirtaş’ın önünden kaçan ve Antalya’ya sığınan amcası Dündar’ı Moğollar’a teslim ederek ölümüne sebep oldu. Ancak üç yıl sonra Demirtaş Mısır’a iltica edince, onunla iş birliği yapan Mahmud Memlük sultanına sığınmak zorunda kaldı.
Antalya bu defa Mahmud’un kardeşi İstanoz (Korkud-ili) Emîri Hızır Bey’in eline geçti. Bu arada İbn Battûta 1332’de Antalya’ya gelerek o sırada hasta olan Hızır Bey’i ziyaret etmişti. Daha sonra Antalya’ya sahip olan Mübârizüddin Mehmed Bey, Kıbrıslı Latinler’le amansız bir mücadeleye girişti. Bunun üzerine Kıbrıs Kralı Pierre, 24 Ağustos 1361’de şehri ele geçirerek Tekeoğulları’nı geriye çekilmeye mecbur etti. Mehmed Bey’in Antalya’yı tekrar ele geçirme teşebbüsleri uzun mücadeleler sonunda başarıya ulaştı ve 14 Mayıs 1373’te buraya yeniden hâkim oldu.
Osmanlı kaynaklarında Teke Bey olarak geçen Mehmed Bey’den sonra bir müddet daha Tekeoğulları’nın hâkimiyetinde kalan şehir, nihayet Yıldırım Bayezid tarafından zaptedilerek muhafızlığı Fîruz Bey’e verildi. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra eski Antalya hâkimi Mehmed Bey’in oğlu Osman Çelebi, Karamanlılar’ın yardımıyla burayı tekrar ele geçirmek istediyse de Osmanlılar’ın Teke Karahisarı subaşısı Hamza tarafından yakalanarak öldürüldü (Ocak 1423). Bundan sonra Antalya ve merkezi olduğu Teke-ili’nde Osmanlı hâkimiyeti kesin olarak sağlandı.
Osmanlı döneminde Antalya son bir defa daha yabancı saldırısına uğradı. Uzun Hasan’a yardım maksadıyla hazırlanan, ancak gerçek hedeflerinin Osmanlı ticaretine darbe vurmak olduğu anlaşılan bir Haçlı donanması, 1472’de Antalya üzerine yönelerek burayı kuşattı. Limanı koruyan zincir kırıldı, şehrin dış mahalleleri yakıldı ve eşya depolarındaki baharat ve kıymetli kumaşlar yağmalandı; ancak surlar aşılamadı ve Haçlı donanması geri dönmek zorunda kaldı.
Osmanlı hâkimiyeti döneminde Teke ili adlı sancağın merkezi olan Antalya’da Osmanlı hânedanına mensup şehzadeler de idareci olarak bulundular. Nitekim Yıldırım Bayezid Teke-ili’ni oğlu Îsâ Çelebi’ye vermişti. Ayrıca II. Bayezid’in oğlu Korkut, Teke sancağı beyi olarak 1502’den 1509’a kadar Antalya’da oturmuş ve saltanat mücadelesini buradan sürdürmüştü.