Hattat Necmi Atik'in eserlerinden bir tanesi olan ‘99 SORUDA KUR'AN-I KERİM' isimli eserini takdirlerinize sunuyorum. İstifade etmeniz temennisi ile... ( [email protected] )
Nesih (Nasih-Mansuh) Nedir?
Nessih; sözlükte, menetmek, değiştirmek, iptal etmek, bozmak, bir şeyi başka bir şey yerine getirip koymaktır.
Fıkıh Usulü'nde nesih; önceki tarihli bir nassı, ayetin hükmünü, sonraki tarihli bir nas ile değiştirmektir. Sonradan gelen hükmün önceki hükmü kaldırmasıdır.
İçinde nesih olan sureler Medine'de inenlerdir. Mekki ayet ve surelerde nesih olmaz. Çünkü Mekki ayet ve sureler usulü dindendir.
Nesih neden var?
Bunun sebeblerini şöylece özetleyebiliriz:
1. İslam hükümlerinin tedriciliği vardır. Allah kullarına takatlarına göre azar azar teklif eder. Birdenbire ağır gelecek bir teklif karşısında bırakmaz. Tekamülsözkonusudur. Onları İslamiyet'e alıştırır ve ısındırır. Sevapları artsın, dereceleri yükselsin diye. Aşure orucu yerine Ra-mazan orucunun farz kılınması gibi. Tedriciliğe örnek içkinin yasaklan- masıdır. Birinci adım Bakara Suresi, ayet 19; İkinci adım Nisa Suresi, ayet 43; Üçüncü adım Maide Suresi ayet 90.
2. Kulunu imtihan ettiği şiddetli ve ağır bir hükmü hafifletir. Ümmete kolaylık ve iyilik dilemek için. Lütuf ve merhamet buyurur. Kolaylıklar gösterir. Kocası ölen kadının bir yıl evlenmeyip beklemesinin dört ay on güne indirilmesi gibi.
3. İnananların emre uyma veya uymama konusunda sınanması için. Kıblenin değiştirilmesi gibi.
Nesih Kur'an'da çok azdır ve olanlarda incelendiğinde, tedriciliği, Allah'ın lütuf ve keremini, kullarına olan merhametini gösterir. Hintli alimVeliyyullah, Kur'anda ancak beş ayetin mensuh olduğunun (neshedildiğinin) sübutunu söyler.
Kur'an'ı Kerim'de; hükümler, güçlük yapmamak, az teklif, tedricen ahkâm vazetmek şeklindedir.
Allah Teala şöyle buyurur:
"Biz kimseye gücünün yetmeyeceğini teklif etmeyiz."
"Allah kimseye takatından fazla teklif etmez."
"Sizin üzerinizde, dinde hiçbir zorluk kılmamıştır."
Yahudiler neshi tamamen inkar ederler. Ama Hz. Musa (as) hukukunun kendinden önceki hukukları neshettiğini söyleyerek çelişki içerisine düşerler. Hz. Musa (as) hukukunun önceki hukukları neshettiği hakkındaki görüşleri doğrudur. Tıpkı Kur'an'ın kendinden önceki hu-kuklarıneshettiği gibi.
Nesih aklen caizdir ve şeran gerçekleşmiştir. Bu açıdan:
1. Allah'ın fiilleri nedenlerle açıklanamaz. O, dilediği bir şeyi dilediği vakitte emretme veya yasaklama hakkına sahiptir.
2. Kur'an'da ki ayetler ve Rasulullah'ın (sav) hadisi şerifleri neshin caiz olduğuna ve gerçekleştiğine delalet eder.
Neshin üç şekli vardır:
1. Tilavetin ve hükmün birlikte nesh olması. Buna, süt kardeşliğinin sabit olması için on kez emmeyi şart koşan ayeti örnek verebiliriz.
2. Tilavetin kalıp hükmün nesh olması. Buna, kocası ölen bir kadının bir yıl iddet beklemesi gerektiğini belirten ayeti kerime örnek verilebilir. Bu ayet-i kerimenin hükmü iddeti dört ay on güne indiren ayet-i kerimenin hükmü ile neshedilmiştir. Tilaveti ise Kur'an'da vardır. Bu Allah'ın kullarına ikram ettiği kolaylığa yazılı bırakılan bir örnektir.
3. Hükmün kalıp tilavetin nesh olması. Buna recm ayeti örnek verilebilir. Bu ayet şöyleydi:"İhtiyar erkekle ihtiyar kadın zina ederlerse, Allah'tan bir ceza olarak onları mutlaka recmedin.
Elbette Allah azizdir, hakimdir"
Daha hafif neshe örnek: Önceki kavimlerdeki oruç gibi, geceleri kadınlara yaklaşmak haramdı. "Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helal kılındı" ayeti ile neshedildi.
Benzer bir bedelle neshe örnek: Namazda Beytü'l-Makdis'e yönelme, Bakara Suresi 144. ayet-i kerime ile Mescid-i Haram'a yönelme emredilerek neshedilmiştir.
Daha ağır bir bedelle neshe örnek: Zina yapan kadınları evde hapsetme hükmü, evli olanları recmetmek, bekar olanlara yüz değnek vurmak hükmü ile neshedilmiştir.
Bedelsiz yapılan neshe örnek: Hz. Muhammed (sav) ile konuşmadan önce verilmesi emredilen sadaka, herhangi bir bedel olmadan neshedilmiştir.