Hazreti Ali ve Muaviye Savaşı'ndan ayrılarak yepyeni bir oluşum meydana getiren bu gruba kendileri haricilik ismini vermişlerdir. Allah yolunda huruç etmelerinden dolayı hariciler adını almışlardır hariciler başka adlarla da anılmıştır sözgelimi Hz Ali'nin Ordusu'ndan ayrılıkların da ilk toplandıkları yer olan Harura adına izafeten haruriye Allah'tan başka kimsenin hüküm verme yetkisine sahip olmadığı gerekçesiyle hakem olayına karşı çıktıkları için el muhakeme adıyla da anılmışlardır. kendilerinin çok hoşlanarak kullandıkları isim ise Şura dır satın alacağı anlamındaki Şariri'nin çoğulu olan şurati kendini Allaha verenler satanlar anlamında kullanmışlardır. hariciler iman sorununa yanlış bir usulle yaklaşarak bu konuda birçok insanı kafir ilan etmişlerdir. Bir kısmını da Günahkar görmüşlerdir ki büyük günah işleyenlerin hepsini kafir ilan etmişler İşte bu mesele hakem olayı ile patlak verir Muaviye taraftarları mızrakların ucuna Kuranı Kerim sayfalarını takarak bu Kur'an bize hakem olsun dediklerinde Hz Ali ise bu olaya ne kadar Hz Ali'nin tanımadığı birisini hakem tayin etmişlerse de hakem olayı ile Allah'tan başka kimse hakem olacak yoktur deyip kendileri ayrı bir safta yer almışlar ve hatta ileri giderek Hz Ali'yi bile kafir ilan etmişler.
Hariciler Emeviler karşı büyük saldırılar yapmışlar çoğu zaman Mekke ve Medine'yi bile ele gecirmislerdir.Nafi bin el ezrak şöyle bir hüküm verir çocuk kadın demeden herkesi harici olmayanları murted ilan etmiş ve onları katl etmelerini emretmişlerdir.
Hariciler Hazreti Ali ile Şam Valisi Muaviye arasında yapılan Sıffin Savaşı'nda sorunun çözümü için tarafların biraz hakem atamaları üzerine ortaya çıktığını söylemiştik Onlara göre Allah'tan başka kimseden herhangi bir konuda hüküm verme yetkisi yoktur Lağalibe illallah böyle bir yetkiyi kabul edenler kafir olurlar. sorunu Hakemler aracılığı ile çözmeyi kabul ettiği için Hz Ali'ye de kafir demişlerdir işin ilginç yanı Kuranı mızrakların ucuna takarak Hazreti Ali ve ordusunu kitabın hükmüne çağıranlar bunu düpedüz yenilgiden kurtulmak amacıyla bir hile olarak yapmışlardı ve ilk başta buna aldanarak savaşı durdurması ve isteklerini kabul etmesi için Hz Ali' yi4 zorlayanlar Hatta tehdit edenler sonradan huruç edenler aynı insanlar olmuşlardır savaşı kendileri durdurmuş hz.ali adına onu hiç istemediği bir kişi hakem atamışlar sonra da Bütün bunlardan dolayı Hazreti Ali ve ona uyanları kafir ilan ederek ayrılmışlardı bu durumun budurum en bağnaz düşmanlarca bile teslim edilen doğruluk ve samimiyetleri konusunda şüphe uyandırdıktan başka hareketin kökeninde sadece inanç farkının yatmadığını da düşünmekteyiz.
Hariciler birçok kola ayrılırlar bunların en meşhur kollarından bir tanesi el ezraki koludur Bunlar çok ileri seviyede olmuşlardır ve müslümanları kafir ilan etmişlerdir başka bir koluda ibadiye koludur ki bu kol şu anda Afrika'nın birçok yerinde mevcuttur ama ibadiye kolu eski asiriliğindan uzak bir haldedir.ve eski asiriliğindan fazla est kalmamıştır.
Hz Ali ve hariciler arasında bir savaş meydana gelmiştir hz.ali ordusu neredeyse bütün haricileri öldürmüş birkaç tanesi kurtulabilmiştir.birkaç tanesinden kaçanlar Her biri bir bölgeye kaçmış ve orada birçok harici kolları kurdukları rivayet edilmektedir. Bu Bozguna nehrevan bozgunu denilir. nehrevan bozgunu hariciler üzerinde çok büyük bir etki bırakmaktadır onlar için Allah yolunda ölmenin Şehadet'in bilgi simgesi haline gelmiştir Bu olaydan sonra hariciler için en önemli Duygu İntikam duygusu olmuş ve bu bir türlü tatmin edilememiştir hz.ali bir harici tarafından şehit edilmiştir.
Hariciler Emeviler ve Abbasiler döneminde de sayısız İsyan hareketleriyle varlıklarını sürdürmüşlerdir haricilerin büyük çoğunluğunu Bedevi çöl Arapları oluşturuyordu yaşama şart çok katı olan hariciler.islama çok büyük zararlar vermişlerdir. Bugün de bu gibi firkalaramalesef islam alemi muhattap olmaktadır. Müslümanların bu gibi firkalardan kurtulup firkai naciye ünvanına layık bir İslam yaşamalı ve yasatmalidir
